Gelukkig 2018

Lieve mensen,

De allerbeste wensen voor 2018: gezondheid, geluk en gerechtigheid voor iedereen!

In 2017 gingen we al weer ons zesde jaar in Ethiopia in. Ondanks dat we veel missen (familie; vrienden; fietsen; lekker brood) hebben we het nog steeds prima naar onze zin in Addis.

Ik, Ineke, werk nog met plezier op de Nederlandse school, elk jaar begin ik weer met een andere groep VO-ers: leerlingen komen en gaan. Momenteel heb ik vijf leerlingen, drie brugklassers, en een leerling in twee en een in drie VWO. Ze zijn weinig gemotiveerd om naast (en na) hun drukke dagschool nog Nederlandse les te volgen, dus voor mij extra uitdaging om ze er bij te houden. Ook het lerarenteam is elk jaar anders, dat is elk jaar weer wennen. Ik ben blij dat ik naast het reguliere schoolwerk mijn inburgeringscursussen heb. Oprecht gemotiveerde volwassen leerlingen die de taal willen leren, en niet alleen omdat ze een examen moeten halen voordat ze naar Nederland mogen gaan.

 

Kerst op Alemachen: alle kinderen een zak met kadootjes

 

Naast mijn betaalde werk blijf ik actief als vrijwilligster bij kindertehuis Alemachen, en natuurlijk als “Chorleiterin” oftewel dirigente van ons kleine Duitse koortje. Dat laatste blijft erg leuk om te doen, al is hier het komen en gaan, vooral dat laatste, van koorleden wel echt een probleem. In het algemeen is het vertrek van vrienden en bekenden een steeds groter punt nu we hier al zo lang in het land zijn. De meeste expats blijven niet langer dan drie of vier jaar.

 

 

Ineke wordt 60 !

 

Een hoogtepunt dit jaar was natuurlijk mijn zestigste verjaardag: naast de kinderen waren Ank en Erik, en zoon Dave bij ons op bezoek om dat met ons te vieren. We hebben een groot feest georganiseerd en daarna samen op vakantie geweest naar het noorden. Later het jaar kwamen ook Henk en Helmien nog: weer samen op stap, nu naar het zuiden. (o.a. vogels kijken).

 

 

 

Voor mij, Gerrit, was 2017  het jaar waarin ons project, Horti-LIFE, op volle stoom is gekomen. In juni hebben we een evaluatie gedaan van onze voorlichtingsgroepen waaruit bleek dat zowel de opbrengsten- als de netto inkomsten per ha meer dan dubbel waren voor de boeren die ons advies hadden opgevolgd. Daarbij hadden ze veel minder pesticiden per kg product nodig. Vanaf september zijn 135 groepen (met 4.000 leden) begonnen aan een tweede cyclus; bij de open dagen die we in april gaan organiseren hopen we 10.000 boeren en experts te verwelkomen.

Trotse boerin toont haar peperoogst

Afgelopen jaar hebben we het ministerie van landbouw geholpen een tuinbouw strategie te schrijven. In oktober is die gelanceerd en de week daarna heeft de minister ons gevraagd of we een ontwerp kunnen maken voor een nieuwe, gespecialiseerde tuinbouw-voorlichtingsdienst. Daar zouden zo’n 800 mensen moeten werken. We zijn er druk mee ; of het echt wat wordt, blijft een vraag (het kost 5 miljoen per jaar) maar het is leuk er aan te werken. We hopen dat de nieuwe organisatie mid-2019 in de steigers gezet kan worden.

In 2017 hebben we ook 18 contracten gesloten met bedrijven die diensten leveren aan de tuinders waar we mee werken; zaad- en pesticiden handelaren, loonwerkers (ploegen; spuiten); micro-financieringsclubs of contractteelt. Het werk met vijf landbouwpraktijk- scholen vordert gestaag; ze hebben nu bijna allemaal praktijkvelden waar studenten de geleerde vaardigheden kunnen toepassen. Het trainen van de leraren gaat ook lekker.

Helaas schiet de samenwerking met het ministerie op het gebied van wet- en regelgeving t.a.v. pesticiden niet echt op. De materie is complex en de besluitvaardigheid van het directoraat is minimaal. Soms komt dat door een gebrek aan kennis; soms door een gebrek aan stimulansen. Zelfs een directeur op het ministerie verdient niet meer dan 200 Euro per maand en daar kan je in Addis erg moeilijk van rond komen.

Het werk is dus motiverend en interessant; ondanks de frustraties door de bureaucratie en incompetentie. Dit jaar moet er nog een tandje bij met nog meer groepen boeren en het ondersteunen van vier universiteiten. In 2018 zal het project geëvalueerd worden door externe experts. In mid-2019 zou een volgende fase van start kunnen gaan, met als belangrijkste doel het ondersteunen van het opzetten van de nieuwe tuinbouwvoorlichtingsdienst.

Priester voor zijn rotskerk in Tigray

Gelukkig ging 2017 niet alleen over werk; we hebben ook een reeks fijne, korte vakanties gehad. Ineke noemde er al twee. In het voorjaar een wandelvakantie in Tigray, o.a. om rots-kerken te bewonderen. Onze zomervakantie in NL was kort en prettig; inclusief het bezoek aan Jenne Jan in Polen. Met de kerst waren we met de kinderen in de Seychellen; inderdaad bizar mooie stranden.

Ook voor de kinderen was 2017 een goed jaar. Rienke combineerde twee banen (bij de gemeente Amsterdam en bij een adviesbureautje) maar begin december heeft ze beiden opgezegd; ze wil de eerste vier maanden van 2018 doorbrengen in Afrika. Ze zit nu in Kampala (Oeganda), waar ze mee wil werken in een organisatie de spellen gebruikt om ontwikkeling te stimuleren.

Jenne Jan heeft in Polen zijn draai gevonden als Oost-Europa correspondent voor de Volkskrant. Daarnaast wil hij een boek schrijven over Klaas de Jonge die in de jaren ’80 voor de gewapende tak van het ANC werkte (en die vooral bekend werd omdat hij aan de Zuid-Afrikaanse politie wist te ontsnappen door de Nederlandse ambassade in te vluchten, waar hij twee jaar heeft gezeten).

Tot zover, laat van je horen. Of beter nog; kom naar Addis!

 

 

Terugblik op 2016

Beste mensen, hoog tijd voor een update.

 

Gerrit

In januari 2016 meldden we al dat ik, Gerrit, een soort epileptische aanval had gehad tijdens onze kerstvakantie in Noord Ethiopië. Na een paar onderzoeken concludeerde de neuroloog dat er was geen schade was te vinden, en ook niet wat oorzaak zou kunnen zijn. “Als er binnen drie maanden geen tweede aanval komt, dan is het verder niks”. Als troost: 1 op de 200 mensen krijgt zo’n éénmalige aanval.

Ruim een maand ging het ook prima, maar daarna kreeg ik last van een vreemd soort lichtheid in mijn hoofd. Soms was het zo erg dat ik niet naar mijn werk kon. Ik had het gevoel dat het met mijn evenwichtsorgaan te maken had. Meer dan een gevoel was dat niet; er was geen enkel patroon te ontdekken wanneer het zich voordeed en waarom.

Ik had al een afspraak met de duizel-poli in Ede voor in de eerste week van onze zomervakantie, toen ik het briljante idee kreeg toch maar een nieuwe bril te kopen. De vorige was namelijk een paar maanden daarvoor door de honden kapot gebeten. Vanaf het moment dat ik de bril op deed waren de symptomen voor 95% verdwenen! Ik kon al die tijd prima zien, maar ergens ging het dus toch fout in de “bedrading”. Ik denk nog steeds dat het iets met mijn evenwichtsorgaan te maken heeft; de 5% die er nu nog is komt boven als ik lang in een auto zit op bochtige wegen. Al met al een vreemde ervaring; een simpel probleem dat maanden lang mijn leven een stuk ingewikkelder maakte.

uitzicht vanuit SNV-kantoor

Uitzicht vanuit SNV-kantoor

Ook voor mijn werk was er een tweedeling in 2016. Voor de zomer was mijn nieuwe baan behoorlijk frustrerend, maar na de zomervakantie gaat het een stuk beter. De bureaucratie is er nog steeds, maar we trekken ons er niks van aan, onder het motto: “Vraag niet om toestemming maar om vergeving”. Momenteel geniet ik van mijn team van 20 mensen die lekker aan de slag zijn in 55 dorpen in het hele land (zie tuinbouwperikelen).

 

Ineke

Wat mijn leventje betreft, is er over het afgelopen jaar minder enerverends te vertellen. Ik werk nog steeds lekker op de Nederlandse school, en bij Alemachen. Op school geef ik sinds de zomer een keer per week Nederlandse les aan vier middelbare-school-leerlingen, variërend van 13 tot 17 jaar. Lastig wel: de jongste is een ADHD-er met nogal puberachtige weerstand tegen de les, de oudste is een serieuze meid die echt wat wil leren. Om samen met hen een leuke les te hebben, is soms een uitdaging. Daarnaast geef ik twee ochtenden per week de inburgeringscursus, het afgelopen halfjaar had ik 14 leerlingen verdeeld over twee groepen. Sinds december ben ik bezig een groep van acht de beginselen van de Nederlandse taal bij te brengen.

Alemachen, het kindertehuis waar ik eens per week help, heeft sinds de zomer een nieuwe manager. Diny, de vorige Nederlandse ‘manager’ is opgevolgd door een ‘aba’ van de Lazaristen. De Lazaristen zijn de eigenaars van het tehuis, en vanuit deze katholieke groep werd deze man aangewezen om te gaan wonen in Alemachen, en naast zijn reguliere baan ook het tehuis te managen. Hij is behoorlijk streng voor het personeel, wat niet altijd slecht uitpakt, en vindt ook dat de taak om de kinderen elke week te begeleiden naar het ziekenhuis voor de check-up, gedaan moet worden door de lokale staf. Daardoor viel voor mij deze activiteit weg, wat ik wel jammer vind. Nu help ik meer in de klas, en doe ik allerlei ‘klusjes’ die langskomen.

Iets heel anders wat het afgelopen halfjaar langskwam: op een avond vond ik een piepkleine pup langs de kant van de weg vlakbij ons huis.  De oogjes nog dicht, en naast haar een bakje melk, duidelijk was ze dus bewust daar neergelegd was. Ik nam haar mee naar huis, en de acht weken daarop was ons leven sterk bepaald door het grootbrengen van dit kleine hondje. De eerste week met spuitjes, dag en nacht om de twee uur……. daarna met flesjes, bordjes pap etc. Ze ging in een doos mee naar school, om in de pauzes van mijn lessen weer even gevoed te worden, onder veel bekijks van de leerlingen uiteraard. We probeerden vanaf het begin ons niet aan haar te hechten, geen naam te geven etc., maar ja het was een schattig hondje. Dus toen ze na acht weken na wat oproepen voor adoptie werd opgehaald was het wel even slikken. (ze kon echt niet blijven want twee grote honden in huis is genoeg) Gelukkig heeft ze een prima tehuis gevonden bij een Finse familie met twee kinderen.

Ons koor: Ook hier een verandering: de vorige dirigent en zijn vrouw die als sopraan het koor versterkte, vertrokken deze zomer naar Duitsland. Ik werd gevraagd om het dirigeren over te nemen; dus sta ik sinds september voor het koor te zwaaien, in plaats van erin te zingen. Een heel nieuwe, leuke ervaring. Een hulp bij het voorbereiden van de liederen is de elektrische piano die ik kon overnemen van de vertrekkende dirigent. Een hele aanwinst in huis!!!

 

 

En……in 2016 hebben we nog maar weer eens gezien hoe mooi Ethiopië is toen we in mei een korte vakantie in Bale mountains vierden. De foto’s bij dit verhaal zijn het resultaat.

Ontwikkelingsperikelen

Toen we een half jaar geleden mijn 50-ste verjaardag vierden had ik niet het idee dat ik al oud was of dat er ook maar iets veranderd was. Ondertussen weet ik beter. Juist hier in Ethiopië zie ik dat mijn generatie ‘over en sluiten’ is. Dat voelde ik duidelijk na door een interessant bezoek bij een Nederlands gezin dat daar 3 jaar geleden een melkveebedrijf is begonnen in Ethiopië. Ik herkende ons helemaal in het jonge stel. Hij was van de boerderij; zij uit de stad. En net als ik 25 jaar geleden wisten ze precies hoe je Afrika moest helpen…

Alleen, ze hadden daar een radicaal ander beeld over dan ik. Ze wisten me te melden dat al het getob van NGO’s en ontwikkelingsprojecten nergens toe leidde. Ze deden het dan ook helemaal anders. Zij pakten het bedrijfsmatig en commercieel aan. Gewoon laten zien hoe een Nederlands melkveebedrijf ook in Afrika winst kan maken. En niet een klein bedrijfje; nee een bedrijf met fors aantal melkkoeien met alle machines die je daar voor nodig hebt. Ze waren een modelboerderij. Dat had ik 20 jaar geleden ook in Mvumi, Tanzania.

Maar wat demonstreerden ze eigenlijk? Wat was het model? De uitleg kwam bij een lekkere bak koffie: er was in Nederland een stichting van christelijke ondernemers die het geld bij elkaar bracht voor de nodige investeringen in de boerderij. Ze willen graag zakelijk opereren, maar als het geld niet terug kwam, was het ook goed. Daarnaast hadden ze subsidie van het ministerie van ontwikkelingssamenwerking. Dat programma kennende zal dat een netto gift zijn van rond de half miljoen Euro. En gelukkig nam het stel zelf genoegen met een minimaal salaris, wsch. aangevuld met giften van hun kerkelijke achterban. Tja, en dan kwam er ook nog gratis ondersteuning van Nederlandse experts die via projecten van de ambassade langs kwamen en hoogwaardig advies gaven over de aanpak van problemen als mond en klauwzeer. En met al die (gratis) ondersteuning hadden ze de eerste drie jaar nog alleen maar verlies geleden. Nu waren ze net aan in een positie dat er geen geld meer uit Nederland bij hoefde.

Ik was verbijsterd. Hoe kun je nu denken dat dit een haalbare kaart is voor welke Ethiopiër dan ook? Gratis geld, gratis werknemers, gratis import, gratis advies, etc. Ze leken zich nauwelijks bewust van wat er allemaal vreemd aan hun situatie was. Ze beschouwden zich als echte ondernemers en als pioniers; de zinsnede ‘wij staan met de poten in de modder’ viel met grote regelmaat. Dat laatste bevreemdde nogal want ze woonden op een keurige boerderij met een leuk huis met alles er op en er aan op een uur rijden van Addis, een miljoenenstad was ‘alles’ te krijgen is.

En opeens voelde ik me een oude kerel. Hoe uit te leggen wat een modelboerderij voor mij betekende? Ik durfde zelfs niet uit te leggen wat ‘met de poten in de modder’ voor mij betekende: nl. in een dorp wonen en lokale gewassen verbouwen zoals wij in Oeganda en Ivoorkust deden. Dat we een hut op een boerenerf bouwden en sliepen op een matras dat op de grond lag. Dat we om naar de stad te gaan stonden we lang de weg te liften; geen geluk dan maar de volgende dag. Ik besefte dat ik in een gapende generatiekloof keek. Voor mij betekende een modelboerderij dat we een stal bouwden van lokaal materiaal (Tanzania) en dat ik elke maand een stel dorpen bezocht om  allerlei mogelijke innovaties door te spreken; van koeien op stal zetten, tot zonnebloemen verbouwen en biogas installeren. Altijd denkend vanuit wat mensen zelf kunnen en wat ze zelf willen aanpakken. Altijd werkend vanuit het idee dat je eerst het lokale landbouwsysteem moet begrijpen voordat je kunt gaan werken aan verbeteringen. Uiteraard denk je bij verbeteringen dan al snel aan technologieën die elders succesvol zijn geweest, maar de technologie zelf is nooit het uitgangspunt.

Ik voelde me dus op slag oud, maar besefte ook dat als ik nu jong zou zijn, ik wsch. hetzelfde zou denken als dit stel. Erger nog, ik besefte opeens ook dat ik 25 jaar geleden zelf druk doende was een hele generatie deskundigen af te serveren. Ik vond destijds dat onze professoren in Wageningen van geen meter deugden. Ze waren te veel gefocust op de technische aspecten en snapten niet dat de problemen van kleine boeren vooral sociaaleconomisch van aard waren. De cirkel lijkt dus wel weer zo’n beetje rond te zijn. De moderne hulp zegt weer: Doe als wij en alles komt goed. Makkelijke kritiek; ja, zoals alle kritiek gemakkelijk lijkt. Toch slaat dit ook terug om onze generatie ontwikkelingswerkers en zeker ook mijzelf. Ik weet ondertussen wel hoe effectieve hulp er uit ziet, maar ik mis de radicaliteit om dat andere op te willen leggen. Ik leg me er (meestal) bij neer dat elke generatie zijn eigen weg moet gaan. Ik geniet van mijn weg, maar voel ook dat ik heb met mijn generatie heb gefaald datgene over te brengen waar het in essentie om gaat: empathie, het je verplaatsten in de ander, als beginpunt van elke vorm van werkelijke ontwikkelingssamenwerking.

Een verlaat bericht van november!

Lieve mensen,

Een update vanuit Addis; getikt bij kaarslicht. Dat klinkt dramatischer dan het is; het is zaterdagavond en de stroom valt zelden uit. Bij de buren en op kantoor gebeurt het wel vaker; een keer per twee weken. Ja, we zijn al behoorlijk gewend. We kijken verbaasd op als we constateren dat we al vijf maanden in Ethiopië wonen. We bouwen in een redelijk tempo een sociaal netwerk op; al is voorlopig nog wel vooral een expat gemeenschap. Gelukkig kunnen we ook prima opschieten met onze buren/eigenaren van ons huis. Dat hadden we in Albanië ook en dat is erg prettig.

Op onze vorige blog hebben we uitgebreid stil gestaan bij de dood van de grote man van Ethiopië: Meles Zenawi.  Voorlopig is de situatie rustig, de vice-premier Hailemariam heeft de belangrijkste functies (premier en partijleider) overgenomen, maar volgens velen is hij slecht een stroman van de ‘Tigray-bende’: oud strijders die 20 jaar geleden met Meles vanuit Trigay de communisten hebben verjaagd. Veel mensen zijn de Tigray wel zat: ze vormen nog geen 10% van de bevolking maar hebben alle (economische) touwtjes in handen. Sommigen denken dat het de komende tijd nog spannend kan worden; dat er een soort Arabische lente komt. Zelf hebben we (nog) weinig zicht op dit soort processen; maar we denken dat het wel mee valt. Ethiopië heeft een eeuwenlange traditie van centraal bestuur en velen beseffen dat het land de laatste tien jaar in economische zin goed heeft geboerd. Anderzijds, als het mis gaat, kan het ook goed mis gaan. Ordentelijke machtswisselingen of zelfs maar fluwelen revoluties heeft dit land nog nooit gezien.

We hebben de laatste paar maanden onze omgeving weer verder verkend. Vooral Ineke kent de stad al heel redelijk. Ze moet vaak de halve stad door om naar de school of het tehuis te gaan. Gerrit ziet weer iets meer van het land. Zie de foto’s. Samen zijn we een weekend in Debre Zeit geweest; maar 50 km van Addis. Daar zijn kratermeren met fraaie vergezichten en onwaarschijnlijk kleurrijke vogels. Inderdaad: zie de foto’s. Ook in onze tuin zien we regelmatig verf-pot-vogels.

Het leven gaat dus zo z’n gangetje. Tegelijkertijd missen we Nederland. De kinderen, familie vrienden, de basis, vluchtelingenwerk, etc.  Gelukkig waren we in september een weekje in Nederland. En we kijken via BVN regelmatig naar programma’s als ‘De Wereld Draait Door’, ‘Eén Vandaag’ en ‘Nieuwsuur’. Ja, zelfs naar ‘Boer zoekt vrouw’ waar we Jurjen zagen schitteren. En natuurlijk is het internet onze grote vriend. Via Skype en Facebook houden we contact met Jan en Alleman. Hierdoor is het wonen in Addis weer een nieuwe ervaring; de manier waarop we in Tanzania woonden lijkt nu wel iets van de prehistorie.

En het wordt nog beter als de kinderen hier zijn met de kerst en de jaarwisseling. We kijken er erg naar uit. We gaan dan twee weken naar het noorden, het kernland van het historische Ethiopisch keizerrijk met een 4-daagse wandeling bij Lalibella als gepland hoogtepunt. In Lalibella gaan we de elf wereldberoemde, uit rotsen gehouwen, kerken bewonderen. Jullie zullen er te zijner tijd over lezen.

Het ga jullie goed, blijf mailen, doen wij ook……

Groet, Gerrit

Werk en dagelijks leven


 Ook ik, Gerrit, ben lekker bezig.  Afgelopen week begonnen met mijn eerste grote klus: een Ethiopisch/Duits bedrijf helpen bij het opzetten van coöperaties van kleine boeren die bamboe kunnen leveren. Die bamboe wordt verwerkt in panelen die geëxporteerd worden naar Europa waar er laminaatvloeren of duurzame tuinmeubelen van gemaakt worden. Ik was daarvoor een week in Sidama; de foto’s laten zien hoe mooi het daar is. [Read more…]

Bij de dood van Meles Zenawi

Vandaag , zondag 2 sept. Is Meles Zenawi begraven, de premier van Ethiopië en de sterke man van de laatste twee  decennia. Zijn levensverhaal weerspiegelt de belangrijkste gebeurtenissen in Ethiopië als ook in heel Afrika.

Zijn leven

Meles wordt in 1955 geboren in Adwa, in Tigray, de plaats waar keizer Menelik II in 1896 een historische overwinning behaalde op de Italianen waardoor Ethiopië nooit gekoloniseerd is geworden. Een jaar nadat keizer Haile Selassie  in 1974 aan de kant gezet wordt door een communistische coup, geeft Meles zijn studie medicijnen op, om in het verzet te gaan tegen Mengistu en zijn communistische ‘Derge’ regime. Hij sluit zich aan bij het Tigray People Liberation Front (TPLF); ook dat zijn communisten maar terwijl de Derge een sterke eenheidsstaat propageren (en doorvoeren) staan zij een federaal model voor waarin alle etnische groepen een belangrijke mate van autonomie krijgen en zelfs het recht om zich via een referendum af te scheiden. Een tweede verschil is dat de Derge zich baseren op de Soviet ideologie waarin arbeiders centraal staan, terwijl de TPLF is geïnspireerd door Mao die de boeren centraal stelde. Meles geldt dan als gematigd Marxist, maar wel één die (als laatste?) Enver Hoxha van Albanië bewonderde. [Read more…]

Een eerste teken van leven….

Hoogste tijd om iets te plaatsen op deze blog. We zitten hier inmiddels drie weken, en het lijkt eerlijk gezegd al veel langer, betekent dat dat we ons hier al behoorlijk thuis voelen?

Koffiedrinken bij Kaldi’s

 

Ons huis begint al echt een beetje gezellig te worden, we hebben dan ook aardig wat spullen aangeschaft, zowel 2de hands van een vertrekkende familie, als nieuw. Een hele verbetering zijn de 2de hands bamboe eetkamerstoeltjes met vrolijk rode kussentjes, waarop we eindelijk lekker kunnen zitten zonder rugpijn te krijgen. Ook van bamboe en een hele aanwinst is het boekenrekje dat we hebben laten maken bij een klein bedrijfje vlakbij ons huis. Het rood-oranje kleed op de vloer en de prachtige slinger met alle kaarten eraan aan de muur maken het nog sfeervoller. [Read more…]